Pierwsza sesja i wstępne ustalenia diagnostyczne przygotowują parę i psychoterapeutę_kę do podjęcia decyzji co do rozpoczęcia psychoterapii, której niezbędnym elementem jest kontrakt terapeutyczny. Jeśli następuje świadoma i dobrowolna zgoda obu stron (w terapii związków, par i małżeństw), do określenia pozostają warunki przyszłej współpracy. Ustalenie kontraktu jest niezależne od nurtu psychoterapeutycznego i uwzględnia zarówno formalne aspekty udzielania pomocy, jak i wskazanie, że pomoc będzie udzielana tak długo, jak długo będzie niezbędna.
Czynności podjęte w trakcie zawierania kontraktu stanowią ważny element pracy psychoterapeutycznej. Podstawową funkcją jaką ma spełnić kontrakt terapeutyczny jest uświadomienie parze, że jest podmiotem swojej decyzji dotyczącej przyjścia na psychoterapię i ewentualnego skorzystania z pomocy oraz decyzji dotyczącej poszczególnych ustaleń kontraktowych.
Kontrakt terapeutyczny w psychoterapii dla par – elementy
- Historia dotychczasowego korzystania z pomocy.
- Problem subiektywnie doświadczany przez osoby w relacji.
- Potrzeby i oczekiwania pary i możliwości udzielania pomocy przez psychoterapeutę_kę w związku z nimi.
- Cel oraz efekt, który Klienci chcą wspólnie uzyskać i który jest możliwy do osiągnięcia.
- Metoda – sposób pracy, dochodzenie do celu.
- Granice relacji – do czego relacja służy i jakie są jej granice.
- Granice kontraktu – czym zajmować się będziemy, a czego ten zakres nie obejmuje.
- Zasada poufności i jej granice.
- Zasada dobrowolności.
- Sposób wykorzystania przez parę czasu między sesjami – np. możliwość tzw. prac domowych / zadań międzysesyjnych.
- Ustalenie celów, określenie odpowiedzialności i wyznaczenie zadań do wykonania przez psychoterapeutę i parę.
- Kontrakt może zawierać ogólną charakterystykę celu psychoterapii oraz możliwość stopniowego doprecyzowywania go w miarę rozwoju procesu psychoterapii i związanego z tym coraz lepszego rozeznania w problemach relacji Klientów.
- Dokładne określanie celu ułatwia planowanie pracy i zapewnia możliwość kontrolowania realizacji kontraktu.
Warunki graniczne dobrze sformułowanego celu w psychoterapii par
Pozytywnie sformułowany
- opisujący cel a nie problem. Np.: przeformułowanie problemu w cel: Chcę…, pragnę…, zamierzam…, decyduję… Zamiast: nie chcę…, chcę przestać…
Precyzyjny
- umieszczony w czasie. W przypadku terapii krótkoterminowej jest warunek niezbędny. Np.: Kiedy to zrobię…?
Zoperacjonalizowany
- określający sposoby, strategie, działania służące osiągnięciu celu (podział odpowiedzialności między parą kliencką i terapeutą_ką). Np.: W jaki sposób będę to robił…? Czego potrzebuję, żeby zrealizować cel? Jaką metodą pracujemy?
Realny
- taki, na który mamy wpływ i jest według nas do osiągnięcia. Np.: Czy jest to dla nas możliwe do osiągnięcia?
Ekologiczny
- zdrowy dla innych aspektów życia. Np.: Jak wpłynie osiągnięcie tego celu na inne aspekty i obszary naszego wspólnego / indywidualnego życia?
Dostrzegalny
- posiadający wskaźnik, że już został osiągnięty. Np.: Po czym poznamy, że osiągnęliśmy już cel?
Wartościowy
- związany z konkretną korzyścią / wartością. Np.: Co nam da osiągnięcie celu? Jaką to dla nas stanowi wartość? Jaką będziemy mieli z tego wspólną korzyść?